Merkeziyetsiz Finans (DEFI) Nedir?

Merhaba, Blok zincir yazı dizimizin beşinci bölümünde Merkeziyetsiz Finans Uygulamalarını ele alıyoruz.

Merkeziyetsiz Finans Uygulamaları (DEFI), merkezi otoriteler veya borsalar, aracı kurumlar ve bankalar gibi komisyonculara dayanmayan yeni bir deneysel finans biçimidir; bunun yerine blok zincirlerinde akıllı sözleşmeler kullanır[1]. Kripto varlıklar ile merkeziyetsiz uygulamaları birleştirerek yepyeni bir finansal sistem oluşturan merkeziyetsiz finans uygulamaları geleneksel finans uygulamalarına karsı birçok benzersiz avantaja sahiptir. Merkeziyetsiz finans uygulamaların sahip olduğu avantajlar şu şekilde açıklanabilir:

Düşük komisyon: Bankaların ve diğer finans şirketlerinin hizmetlerini kullanmak için talep ettikleri ücretleri ortadan kaldırır ve birçok işlevi otomatikleştirerek daha düşük maliyetler sağlar.

Şeffaflık: DEFI’de bir kullanıcı, yatırımının hangi kurallar silsilesine tâbi olduğunu gerçek zamanlı olarak görebilir.

Gizlilik: Herhangi bir otoritenin onayına gerek olmaksızın herkesin yatırım yapabilmesine ve yaptıkları bu yatırımın gizli kalabilmesini sağlar.

Yönetilebilirlik: Merkeziyetsiz otonom organizasyonlarla entegre olarak kullanıldıklarında karar alma demokrasisini teşvik edebilir.

Ulaşılabilirlik: Yapılan araştırmalar gösteriyor ki hala dünyada 1 milyardan fazla kişinin herhangi bir banka hesabi yok.  Bunun yanı sıra merkeziyetsiz finansta varlıklarınızla günün 24 saatinde kesintisiz bir şekilde işlem yapabilirsiniz.

Değişmezlik: Blok zincirden gücünü alan merkeziyetsiz finans uygulamaları blok zincirin değişmez yapısı nedeniyle oluşabilecek herhangi bir dolandırıcılık faaliyetine karsı yatırımlar üzerinde koruma sağlamaktadır.

Merkeziyetsiz finans uygulamaları gün geçtikçe daha çok insan tarafından kullanılıyor. 2021 yılının ilk çeyreğinde yaklaşık 1,5 milyon kripto adres DEFI uygulamaları ile etkileşime girmiş iken, bu sayı 2022 yılının ilk çeyreğinde üçe katlanarak 4,5 milyona ulaştı.

Şekil 1.1. Zamana göre DEFI platformları ile etkileşime girmiş adres sayısı[2].

Dünya bankasının 2017 yılında hazırladığı rapora göre dünya genelinde 1,7 milyon yetişkin insanın bir banka hesabı yok. Raporda varlıklarını geleneksel finans kurumlarında saklayan insanların oranı gelişmiş ekonomiye sahip ülkelerde 4’te 1 iken gelişmekte olan ülkelerde 3’te 1 oranında.

Şekil 1.2. Banka hesabına sahip olmayan yetişkinlerin sayısı[3].

Şekil 1.3. Yetişkinlerin para saklama yöntemleri[3].

Grafikte mavi alan resmi, sarı alan resmi olmayan yöntemler ile para saklamayı ifade ederken turuncu alan ise kısmen resmi olan yöntemleri ifade ediyor. Kısmen resmi yöntemlere örnek biriktirme kulüpleri örnek verilebilir.

Raporda bulunan diğer bir grafikte ise herhangi bir banka hesabına sahip olmayan 1,7 milyon insanın yaklaşık 3’te 2’sinin (1,1 milyon) cep telefonuna sahip olduğu belirtilmiş.

Şekil 1.4. Banka hesabına sahip olmayıp cep telefonuna sahip insanlar[3].

Yukarıda verilen dünya bankasının raporları incelendiğinde milyonlarca insanın cep telefonuna erişimi olmasına rağmen herhangi bir banka hesapları yok. Banka hesabına sahip olmayan bu insanlar genellikle yatırımlarını resmi olmayan kanallar yardımıyla yapmaktadırlar ve bu durum yatırımlarını tehlikeye atmaktadır. Merkeziyetsiz finans uygulamalarının ulaşılabilirliği ve kripto varlıkların gittikçe popülerleşmesiyle birlikte bu insanların kısa sure içerisinde merkeziyetsiz finans uygulamalarından faydalanacakları düşünülmektedir.

Kaynaklar:

[1]   Saif, Ahmed & Hu, Qiuling. (2021). Powered by Blockchain Technology, Defi (Decentralized Finance) Strives to Increase Financial Inclusion of the Unbanked by Reshaping the World Financial System. Modern Economy. 12. 1-16.

[2]   https://dune.com/rchen8/defi-users-over-time

[3]  Demirgüç-Kunt, Asli, et al. “The Global Findex Database 2017: Measuring financial inclusion and opportunities to expand access to and use of financial services.” The World Bank Economic Review 34.Supplement_1 (2020): S2-S8.

Önceki Bölüm

Sonraki Bölüm ->